De botervis wordt circa 25 cm lang en heeft een lang, slank postuur. Er is een lange, lage, stekelige rugvin. Ook op de borstvin zitten kleine stekeltjes. Er bevinden zich 9 tot 13 vlekken langs de basis van de rugvin.

De vis leeft in ondiep water, dichtbij de bodem. Het dier is aan te treffen in rotspoeltjes en tussen zeewier. De diepteverspreiding is 0 tot 100 meter. Ze eten wormen, kreeftjes en weekdiertjes.

De paaitijd is midden in de winter: januari of februari. De 80-200 eitjes worden in klonten gelegd in rotsspleten of onder schelpen. Ze worden door de volwassen vissen bewaakt.

Botervissen komen voor in de noordelijke Atlantische Oceaan, de Witte Zee, de Noordzee en de Oostzee. Ook in IJsland komen ze voor, maar niet in oostelijk Groenland, Spitsbergen of Nova Zembla.